نظریه هوش چندگانه هوارد گاردنر

نظریه هوش چندگانه هوارد گاردنر، توانسته شرایط پیشرفت مناسبی را در فرآیند یادگیری برای دانش آموزان فراهم کند. این مسئله افزایش میزان مشارکت معلمان و خانواده ها در فرآیند آموزش و یادگیری را به دنبال داشته است.

اهمیت نظریه هوش های چندگانه در آموزش و یادگیری باعث گسترش راهبردهای آموزش فعال و افزایش سطح یادگیری نوآموزان و دانش آموزان شده است. همچنین کاربرد این نظریه به عنوان ابزاری مناسب در برنامه درسی مدارس مورد استفاده قرار گرفته است.

هوش چندگانه هوارد گاردنر

یکی از مهمترین پرسش هایی که شاید قرن ها ذهن اندیشمندان حوزه روانشناسی و تعلیم و تربیت را به خود درگیر کرده است این پرسش باشد که به راستی “هوش” چیست؟ آیا هوش همان تفکر است؟ در ابتدای امر باید اشاره کرد که هوش و تفکر دو مفهوم مجزا از یکدیگر هستند به صورتی که تفکر مستلزم زبان آموزی است ولی هوش اینگونه نیست و انسان از بدو تولد دارای این ویژگی میباشد

بیشتر بخوانید : آزمون تیزهوشان

با این حساب هوش و تفکر را نمی توان هم معنی و هم مفهوم در نظر گرفت. لذا هوش به چه معناست؟ در طول زمان دانشمندان بسیاری در پی یافتن تعریفی از هوش بودند . اما همواره در این مسیر با مشکلاتی رو به رو بودند زیرا هوش مسئله انتزاعی بوده و قابل رویت نیست و همین امر سبب میشد تا آن ها نتوانند به یک تعریف واحد و دقیق از هوش برسند اما حاصل تمامی این دیدگاه ها را می توان به دو دسته تقسیم بندی کرد دیدگاه اول هوش را یک توانایی کلی می داند این در حالی است که دیدگاه دوم هوش را توانایی یا ظرفیتی میداند که از عناصر و مؤلفه های گوناگونی تشکیل یافته است

یکی از نظریه هایی که همخوان با تعدد و تنوع ابعاد وجودی انسان تلاش می کند تبیین و تصویری جامع تر و واقع بینانه تر از قابلیت ها و توانمندی های انسان ارائه ،کند نظریه هوش چندگانه است که در سال ۱۹۸۳ توسط هوارد گاردنر مطرح شده است

• گاردنر هوش را چنین تعریف می کند توانایی پردازش اطلاعاتی که می تواند در یک محیط فرهنگی جهت حل مسئله یا خلق محصولاتی که در یک فرهنگ ارزشمند ،هستند، فعال شود

به گفته گاردنر هدف از آشنایی و فراگیری هوشهای چندگانه آن است که به تفاوتهای موجود میان افراد احترام گذاشته شود بررسی های گاردنر نشان داده است که انسان دارای هشت گونه هوش می باشد

دسته بندی انواع هوش از نظر هوارد گاردنر

از نظر گاردنر این هوش ها از نظر میزان اهمیت یکسان دارند و حتی سلسله مراتب خاصی را مطرح نمی کند . گاردنر خاطر نشان می کند که کودکان توانایی منحصر به فرد گوناگونی دارند که می توانند مطالب را به روش های مختلف یاد گیرند .

بیشتر بخوانید : کلاس هوش

توجه به هوش چندگانه در کتاب های درسی از اهمیت خاصی برخوردار است ولی در محتوای کتاب های درسی پایه های اول تا ششم ابتدایی علی الخصوص برای مدارس تیزهوشان مولفه های هوش چندگانه گاردنر کم تر و یا اصلا توجهی نشده است. این در حالی است که هوش های چندگانه عامل پیشرفت در هر زمینه ای است و طراحی و اجرای صحیح این نظریات در کتب درسی دوره ابتدایی و متوسطه اول می تواند سبب پیشرفت دانش آموزان و مانع افت تحصیلی شود.

هوش منطقی ریاضی

هوش منطقی ریاضی به طور کلی توانایی استفاده از اعداد برای محاسبه و توصیف اشیا ، به کارگیری ریاضی در زندگی روزانه ، به کارگیری قوانین ریاضی برای ایجاد بحث تناسب و تقارن ، طراحی و الگوسازی می باشد

هوش زبانی کلامی

هوش کلامی به توانایی استفاده از زبان برای توصیف حوادث ، ایجاد ارتباط ، ایجاد بخش های منطقی و استفاده از استعاره و اصطلاحات برای بیان افکار خود اشاره شده دارد

هوش دیداری فضایی

هوش دیداری فضایی به توانایی مشاهده کامل و دقیق و شرح دنیای بصری برای مرتب کردن و دسته بندی رنگ ها ، خط ها ، شکل ها و فاصله ها برای درک و توصیف گرافیک ایده های بصری به آثار توصیفی و ذهنی اشاره دارد

هوش موسیقیایی

به توانایی درک الگو های موسیقی در ذهن و حفظ این الگو ها و حتی تغییر آن ها گفته می شود

هوش بدنی جنبشی

شامل توانایی کنترل حرکات بدنی ، کارکردن ماهرانه با اشیا ، استفاده از تمام یا قسمتی از اعضای بدن برای حل کردن مسائل ، تعامل با فضای پیرامون خود برای یادآوری و پردازش اطلاعات و هماهنگی میان چشم و دست و دیگر مهارت های روانی حرکتی است

هوش درون فردی

این هوش شامل استعداد شخصی برای خویشتن شناسی ، درک احساس درونی ، انگیزه های خود ، دانستن این که چه کسی هستید و چه کار هایی می توانید انجام دهید ، است . این گونه افراد می کوشند تا احساسات درونی ، رویاها ، روابط خود با دیگران و نقاط  قوت و ضعف خود را درک کنند

هوش بیرون فردی

یعنی استعداد درک مقاصد ، انگیزه ها و احساسات دیگران و مهارت در ایجاد روابط با آنان . این گونه افراد سعی می کنند برای درک بهتر امور ، آن ها را از منظر دیگران احساس و ادراک کنند . آنان از ساتعداد سازماندهی و نفوذ دیگران برخوردارند و در میان افراد گروه ، صلح و همکاری ایجاد می کنند. برای ارتباط با دیگران از روش های کلامی و غیر کلامی به خوبی استفاده می کنند

هوش طبیعت گرایانه

این هوش سبب می شود که شخص بتواند پدیده های طبیعت را بشناسد ، آن ها را طبقه بندی کند ، کنجکاوی خود را درباره پدیده های طبیعی با مشاهده طبیعت و آزمایش اقناع نماید و به درد روابط پدیده های طبیعی دست یابند

در مفهوم هوش های چندگانه اعتقاد بر این است که هر دانش آموز به هوش های متفاوتی تمایل دارد. اگر در هریک از قالب های فصول کتاب (متن، فعالیت، شکل) این مؤلفه ها به صورت متقارن در نظر گرفته شود، محتوای هر قالب توسط گروه خاصی از دانش آموزان مورد استفاده مؤثر قرار گرفته و سایر گروه ها از آن بهره مند نمی شوند.زیرا که نوجه و اهتمام در به کارگیری هوش های چندگانه سبب افزایش انگیزهی تحصیلی دانش آموزان و یادگیری آنها و دقت و توجه به تفاوتهای فردی میشود.

کاربرد نظریه هوش های چندگانه گامی مهم در پرورش استعدادهای دانش آموزان تلقی شده و توجه به این حوزه شناختی، توانسته راهبردهای یادگیری فعال و ارزیابی پویا را در اختیار مربیان و برنامه ریزان آموزشی قرار دهد. بنابراین توصیه می گردد که آموزش مبتنی بر هوش های چندگانه در دستور کار برنامه ریزان آموزشی و معلمان به ویژه در دوره های پیش دبستان و دبستان قرار گیرد.